Znieczulenie ogólne zwierzęcia, tzw. narkoza, konieczna jest do przeprowadzenia operacji chirurgicznych, ale również do pewnej części zabiegów lekarsko – weterynaryjnych czy badań. Lekarzom weterynarii powszechnie znany jest lęk właścicieli pacjentów przed tym rodzajem znieczulenia. Jest to w pełni zrozumiałe, jednak dynamiczny rozwój medycyny weterynaryjnej pozwala na coraz bezpieczniejsze wykonywanie tych procedur.
Znieczulenie ogólne
Wprowadzenie pacjenta w stan znieczulenia ogólnego charakteryzuje się trzema głównymi objawami: utratą przytomności (hipnoza), bezbolesnością (analgazja) i częściowym zwiotczeniem mięśni szkieletowych (miorelaksacja).
Ryzyko znieczulenia ogólnego
Przed planowanym znieczuleniem, niezbędne jest wykonanie badań, na których podstawie lekarz weterynarii indywidualnie ocenia potencjalne ryzyko. Najczęściej są to podstawowe badania krwi (morfologia i biochemia), w których oznaczony jest m.in. poziom hematokrytu i białka całkowitego – na tej podstawie można ocenić zdolność przenoszenia tlenu przez krew. I inne ważne parametry. Poza badaniem krwi istotny jest dokładny wywiad, z którego lekarz dowiaduje się jaka jest ogólna kondycja pacjenta (zachowanie, apetyt, niepokojące objawy) i badanie fizykalne.
System klasyfikacji pacjentów
Powszechnie stosowany jest przez lekarzy weterynarii system klasyfikacji pacjentów pod kątem ryzyka znieczulenia ogólnego, który opiera się na systemie Amerykańskiego Stowarzyszenia Anestezjologów (ASA):
– ASA I – brak zagrożenia znieczulenia – zdrowi pacjenci, bez obciążeń,
– ASA II – niewielkie zagrożenie znieczuleniem – noworodki lub starcy, z kontrolowanym schorzeniem układowym,
– ASA III – średnie zagrożenie znieczuleniem – ze średnio zaawansowanym schorzeniem układowym, z wyniszczeniem, niedokrwistością, chorobami serca, przewlekłą chorobą nerek, ze skomplikowanymi złamaniami lub urazem klatki piersiowej,
– ASA IV – duże zagrożenie znieczuleniem – ciężka choroba układowa, pacjenci we wstrząsie, wysoka gorączka, mocznica, toksemia, silne odwodnienie, silna niedokrwistość, cukrzyca, skręt jelit, ciężka choroba płuc, przepuklina przeponowa.
Przygotowanie do zabiegu
Przygotowanie do planowanego zabiegu rozpoczyna się już w domu, kiedy to pacjent nie powinien mieć podawanego jedzenia przez okres 12 – 24 godzin. Pies może pić jedynie samą wodę. Następnie już w gabinecie weterynaryjnym w pierwszej kolejności wykonywana jest premedykacja, czyli podanie leków działających uspokajająco, przeciwbólowo, a przede wszystkim dzięki temu zabiegowi dawka leku właściwego (narkoza) może zostać zmniejszona.
Kolejno, zakłada się zwierzęciu wkłucie dożylne (wenflon). Niezależnie od rodzaju użytego znieczulenia, kateter dożylny powinien być założony zawsze, aby możliwe było podanie leków dających szybki rezultat. Przy wykorzystaniu narkozy wziewnej, dożylnie podaje się lek do indukcji, czyli do wprowadzenia w znieczulenie ogólne. Ma on działanie krótkotrwałe, powoduje utratę przytomności i umożliwia intubację pacjenta (wprowadzenie rurki dotchawicznej).
Wybór rodzaju środków użytych do znieczulenia ogólnego powinien być zawsze indywidualny. Najmniej obciążające dla organizmu, jest dobór leków z różnych grup i podanie ich w jak najmniej możliwych dawkach.
Rodzaje znieczulenia
Znieczulenie zasadniczo dzieli się na dwa rodzaje: dożylne i wziewne. Wziewne w porównaniu do dożylnego ma tą zaletę, że na bieżąco podczas trwania zabiegu, na podstawie urządzeń monitorujących stan pacjenta, można zmieniać stężenie leku we wdychanym powietrzu. Znieczulenie dożylne natomiast jest szczególnie polecane do tych zabiegów, w których możliwe jest podanie leków krótko działających. Zaletą jest szybkie wprowadzenie w stan narkozy i szybkie wybudzenie.
Rozwój anestezjologii sprawił, że obecnie lekarze weterynarii mają bardzo duże możliwości dobrania leków, tak aby narkoza była jak najmniejszym obciążeniem dla organizmu zwierzęcia. Komfort i bezpieczeństwo naszego pupila podczas zabiegu jest z pewnością priorytetem. Dodatkowo wykorzystanie urządzeń monitorujących stan pacjenta podczas zabiegu umożliwia ciągłą kontrolę jego stanu i w razie potrzeby natychmiastową interwencję.